امروزه، بسیاری از افراد نسبت به صداهای عجیب‌وغریبی که از شکم‌شان بلند می‌شوند، حساس شد‌ه‌اند و حتی به‌خاطر این صداها خجالت می‌کشند. با این‌حال، این صداها هم طبیعی هستند و هم ندرتا مشکل خاصی را در بدن نشان می‌دهند. بدن انسان، نوعی ماشین فوق‌العاده پیچیده و کارآمد است که مثل همه ماشین‌های غول‌پیکری که فعالیت می‌کنند، گاهی اوقات غژ و غژ یا قار و قور می‌کند. این صداها دارای علت‌های مختلفی هستند، اما اصلی‌ترین علت چیزی نیست جز فعالیت‌های دستگاه گوارشی. البته قار و قور شدیدی که دارای صدای بسیار بلندی است و متوقف نمی‌شود، می‌تواند نشانه مشکلات جدی‌تری باشد. بنابراین، اگر واقعا با قار و قور شدید مواجه هستید، حتما به پزشک مراجعه کنید.

آشنایی با معده

معده، نوعی اندام میان‌تهی است که حالتی شبیه به حرف لاتین J دارد. معده انسان‌های بزرگسال معمولا ۱۲۷ گرم وزن دارد و می‌تواند ۱.۸ تا ۳.۷ کیلوگرم از مواد غذایی و نوشیدنی‌ها را در خودش جای بدهد. وظیفه معده، استفاده از ۲.۳ لیتر آب، اسید هیدروکلریک و نوعی آنزیم تجزیه‌کننده پروتئین به‌نام پپسین است، برای هضم مواد غذایی و تبدیل کردن آن‌ها به نوعی خمیر. این خمیر، کیموس یا chyme  نامیده می‌شود و با عبور از روده اثنی‌عشر به دستگاه دفع بدن می‌رسد.

صداهای ناشی از عملکرد عادی معده

معده در فاصله بین وعده‌های غذایی نیز همچنان درحال فعالیت باقی می‌ماند. طبق گزارش محققان دانشگاه پیتزبورگ، غدد درون معده به‌صورت خودکار هر ۳ تا ۴ ساعت به فعالیت می‌پردازند، چه فرد غذا بخورد یا نه. استشمام بوی غذا، دیدن تصاویر غذاها، یا حتی فکر کردن به غذا، همگی می‌توانند ترشح شیره‌های گوارشی را شروع کنند. حرکت دیواره‌های معده و ترشح همین شیره‌های گوارشی، باعث شکل‌گیری صدای قار و قور و انواع سر و صداهای دیگر در شکم می‌شود.

گرسنگی

احساس گرسنگی به‌واسطه سیگنال‌هایی که از دستگاه گوارش به هیپوتالاموس فرستاده می‌شود، فعال می‌گردد. این سیگنال‌ها به ترشح هورمون‌هایی منجر می‌شوند که باید ترشح شیره‌های گوارشی را تحریک کنند و در ادامه عضله‌های دیواره معده را به حرکت وادار سازند. همین مجموعه از اتفاقات می‌تواند به قار و قور شکم منجر شود.

هضم

خوردن بعضی از مواد غذایی مانند لوبیا، کلم و انواع ملون‌ها، می‌تواند باعث شکل‌گیری قار و قور در معده شود، چون معده فاقد آنزیم‌های ضروری برای تجزیه قندهای موجود در این مواد غذایی است. طبق گزارش دانشگاه پیتسبورگ، باکتری‌های طبیعی معده نسبت به این قندها واکنش نشان می‌دهند و این ترکیبات را می‌سازند: دی‌اکسید کربن، هیدروژن و گازهای متان. هر کدام از این ترکیبات هم می‌توانند قبل از خروج از بدن، سر و صداهایی مانند قار و قور را به‌وجود بیاورند. وقتی که غذاهای جمع‌شده در معده به کایموس تبدیل شود، باید از روده اثنی‌عشر عبور کند و به داخل روده منتقل شود. این روند به فعالیت انقباضی عضله‌ها نیاز دارد و می‌تواند باز هم قار و قور ایجاد کند.

علت‌های جدی‌تر

قار و قور بیش از حد معده در درازمدت، می‌تواند یکی از نشانه‌های مشکلات جدی‌تر و حادتری مانند سندرم روده تحریک‌پذیر باشد که معمولا با علائم دیگری ازجمله نفخ شدید، اسهال، التهاب و گرفتگی عضله‌های شکم همراه است. قار و قور گاه‌به‌گاه معده واقعا طبیعی است، اما اگر این صداها با علائم دیگری همراه هستند، حتما به پزشک مراجعه کنید.